Z kart historii szkoły w Młynkowie…

Cudowne są chwile, kiedy możemy sięgnąć do naszych korzeni, do stron omszałych od starości, które dały początek historii. Historii szkoły… Z kronik szkolnych wynika, że Gromada Młynkowo posiadała dwie szkoły mieszczące się  w oddzielnych budynkach. Jedna była katolicką, druga zaś ewangelicką. Pierwsze zapiski utworzone w porządku chronologicznym rozpoczęły się w roku 1919 i prowadzone były do końca sierpnia 1939 roku tj. do wybuchu II wojny światowej. Dokładnej daty powstania szkół ustalić nie można. Pewne jest to, że powstały one przed 1850 rokiem. Dowodem na to jest wydana w 1850 roku mapa Ziehlkego pt. „Darflage von Młynkowo kreises”, która podaje dokładne parcele szkoły ewangelickiej i katolickiej. Najstarszym dokumentem szkoły katolickiej, który zachował się do obecnych czasów jest album świadectw dzieci kończących naukę w latach 1881-1902. Pierwsze kartki wspomnianego albumu zostały wyrwane tak, że dopiero od 1883 roku można odczytać pierwsze dane. Zapiski pokazują, że w tym czasie nauczycielem szkoły katolickiej był Fliegier. W tamtych latach obowiązek szkolny trwał 8 lat. W roku 1883 szkołę ukończyło dziesięcioro uczniów. Nazwiska świadczą o tym, że były to polskie dzieci, które w czasie zaboru pruskiego musiały uczęszczać do niemieckiej szkoły.  To samo potwierdzają następne roczniki z rubryk, w których są wpisane oceny. Na ich podstawie, można wywnioskować jakich przedmiotów uczono. „Album” podaje je w następującej kolejności: religia, j. niemiecki (czytanie, pisanie, mowa), j. polski, arytmetyka, geometria, przyroda, śpiew, rysunki, gimnastyka i roboty ręczne. Językiem wykładowym był język niemiecki. Śledząc uważnie rubryki „Albumu” można odczytać, że w roku szkolnym 1896/1897 brakuje ocen z języka polskiego. Fakty mówią same za siebie. Dzieci polskie w tym roku zostały pozbawione języka ojczystego. Mieszkańcy pragnęli zamanifestować publicznie swoją polskość, dlatego 18 października 1906 roku urządzono strajk szkolny, który trwał do 1 lipca 1907 roku. Powodem generalnego strajku było zarządzenie zabraniające nauczania religii w języku polskim. Na znak protestu dnia 18 października 1906 roku 120 dzieci nie przybyło do szkoły. Manifestacyjne wstrzymanie się od nauki w języku niemieckim trwało przez 256 dni. W kronice zostały wpisane imiona i nazwiska strajkujących. Dzięki gorliwości osoby sporządzającej zapiski można dziś z księgi głównej poznać dane wszystkich tych, którzy z honorem bronili sprawy polskiej.

Historia szkoły ewangelickiej

Szkoła ewangelicka zwana przez Młynkowo „starą” zajmowała osobny budynek i była przeznaczona dla dzieci niemieckich. Szkoła posiadała ziemię (6 mórg). Placówka prowadziła osobną administrację, miała osobnego kierownika i specjalną radę szkolną. Liczba dzieci niemieckich była bardzo mała, dlatego wystarczyła tylko jedna izba lekcyjna. Dziennik lekcyjny z roku 1901 podaje nazwisko nauczyciela Lemmlera, który pełnił tę funkcję do czasów odzyskania niepodległości. O poprzednikach Lemmlera nie ma żadnej wzmianki w aktach szkoły ewangelickiej. Plany budowlane z 1910 roku wykazują, że szkoła posiadała mieszkanie dla nauczycieli składające się z dwóch pokoi i kuchni. Lemmler prowadził agencję pocztową dlatego wniósł prośbę do Obornik, ażeby rozszerzono jego mieszkanie. Prośba została przychylnie załatwiona w październiku 1910 roku. Sprawę rozwiązano w ten sposób, że z klasy zrobiono dwa pokoje a izbę lekcyjną dobudowano. Nad nową klasą pobudowano jeszcze pokoik, do którego trzeba było wchodzić ze strychu. Po przebudowie mieszkanie nauczyciela składało się z 5 pokoi, kuchni i spiżarni. Szkoła posiadała budynki gospodarcze w bardzo dobrym stanie.

Okres niepodległości 1918-1939

Pierwsze miesiące 1919 roku były ciężkie i krwawe. Polacy chwycili za broń i zaczęli rozprawiać się z zaborcą. Młynkowo wystawiło specjalny oddział, który pod dowództwem Mazura, spisywał się dzielnie. Ludność zajęła się organizowaniem dowozu żywności. W kronice jest krótka wzmianka na temat Powstania Wielkopolskiego, w którym brała udział przede wszystkim młodzież. Broń zdobywano poprzez zwycięską walkę z nieprzyjacielem, który wycofywał się w kierunku Piły. Entuzjazm był tak wielki, że dorośli płakali jak dzieci. Po tylu latach w niewoli powstała wolna i niepodległa Polska. Dnia 21 maja 1919 roku zebrała się Rada Szkolna, która napisała pierwszy protokół w języku polskim.

 W Publicznej Szkole Powszechnej w Młynkowie

Liczba dzieci w Publicznej Szkole Powszechnej w Młynkowie wzrastała. Rada Szkolna dnia 15 czerwca 1928r. postanowiła przygotować mieszkania nauczycielskie mieszczące się w szkole głównej na I piętrze, na czwartą klasą. Z dwóch pokoi przez usunięcie ścian urządzono izbę lekcyjną. Trzeci pokój przeznaczono na kancelarię. Od tej chwili szkoła posiadała 4 izby lekcyjne. Trzy w szkole głównej i jedna w „starej”. W 1929 r. kierownik szkoły Mieczysław Buś bierze urlop zdrowotny i wyjeżdża do Zakopanego. Kierownikiem szkoły w zastępstwie zostaje Adam Ehresmann. 1 października odchodzi Ziętkowski, a na jego miejsce przybywa Lenger Jan. W następnym roku nauczycielka Andrzejewska wraca do pracy lecz składa wniosek o przeniesienie na inną posadę. Kierownik Buś dostaje nominacje na stanowisko kierownika w Gdyni, a Adam Ehresmann zostaje przeniesiony do Tarnówka. Dnia 25 sierpnia 1934r.  protokolarnie zdaje majątek szkoły Wołczukowi, który na stanowisku p. o. kierownika placówki pozostał do wybuchu II wojny światowej.

Okres okupacji

W pierwszych dniach września 1939 roku wkroczyły wojska niemieckie do Młynkowa i zajęły kwaterę w szkole. Część pomocy naukowych, mapy i biblioteka szkolna uległy zniszczeniu. Po przejęciu miejscowości przez cywilne władze niemieckie wraca do Młynkowa nauczyciel Jan Lenger, który przebywał w oblężonej Warszawie. Do Młynkowa przydzielono na kierownika Chojnackiego z Kruteczka, a Wołczuka zdegradowano do roli nauczyciela. Rozpoczęły się łapanki do robót fizycznych, równocześnie brano zakładników. Szkołę w Młynkowie zamknięto, a nauczycieli usunięto z mieszkań. Lenger wyjeżdża z Młynkowa, a Wołczuk wyprowadza się do Tarnówka. Do Młynkowa przybywają transporty Niemców, którzy zajmują gospodarstwa wysiedlanych Polaków. Do Młynkowa przybywa Niemiec Kietzmann, który staje się postrachem niewysiedlonych Polaków. Bicie do utraty przytomności, rabowanie mienia polskiego, wysiedlenia i przekazywanie do obozów koncentracyjnych to wszystko dzieło Kietzmanna. W Młynkowie zostały usunięte figury Świętych i przydrożne krzyże. Właścicieli większych gospodarstw wysiedlono, a pozostawiono tych, którzy byli potrzebni do utrzymania warsztatu pracy. W okresie okupacji dzieciom polskim zabroniono uczęszczać do szkoły. Izbę lekcyjną w starej szkole oddano do dyspozycji żeńskiej młodzieży hitlerowskiej. Wszystkie polskie akta i dokumenty zostały celowo zniszczone. Zacierano ślady polskości, a Niemcy traktowali ziemię polską jak własną.  Dążono do wyniszczenia polskiej inteligencji. W tym czasie ginie w obozie koncentracyjnym proboszcz parafii boruszyńskiej – Zygmunt Jerzycki. Zlikwidowane zostaje 25% kadry nauczycielskiej. Kierownik szkoły w Tarnówku w haniebny sposób zostaje zamordowany przez hitlerowców. Ten sam los spotyka nauczyciela z Jędrzejewa. Kolejni nauczyciele ginęli w obozie. Odziały niemieckie nie odebrały Polakom wiary w zwycięstwo, ani nie złamały ich ducha walki.

 

Czasy po II wojnie światowej

          W styczniu 1945 roku, Niemcy otrzymali rozkaz ewakuacji. Do  wsi Młynkowa wkraczają pierwsze czołgi radzieckie. Do szkoły wkracza wojsko, które rozdaje ludności cywilnej majątek szkolny jako po niemiecki. Od stycznia do marca 1945 roku szkoła była nieczynna. Po odzyskaniu niepodległości w 1945 roku organizacją życia szkoły w Młynkowie zajął się Jan Lenger. On też odtworzył zapisy przedwojennej kroniki. Szkoła nadal działała w dwóch budynkach i zatrudniała 5 nauczycieli. Od marca p.o. kierownik organizuje na nowo naukę. Kierownik szkoły z sołtysem organizują sprzęt szkolny m.in. krzesła, drzwi, klucze. Nie inwestowali w przebudowę, ponieważ na dachu szkoły mieściła się wieża obserwacyjna, którą obsługiwał specjalny posterunek rosyjski zajmujący mieszania nauczycielskie. W czerwcu nastąpiła likwidacja posterunku. 

Najważniejsze wydarzenia z tego okresu:

– 25 maja 1945 r. odbył się kurs dokształcający języka ojczystego, którego młodzież była pozbawiona podczas okupacji niemieckiej.

– 16 czerwca 1945 r. nastąpiło poświecenie krzyży, które zawieszono na ścianach szkoły, pierwsze występy uczniów w języku ojczystym.

– Nauka w szkole odbywa się w dwóch izbach lekcyjnych, łącznie było 172 dzieci.

– 14 lipca 1945 r. zakończenie roku szkolnego Szkoły Głównej.

– Rozpoczęcie roku szkolnego 4 września 1945 r. 

– 29 grudnia 1945 r. pierwsze polskie jasełka w szkole.

– 24 stycznia 1946 r. pierwsza rocznica oswobodzenia powiatu czarnkowskiego.

– 3 maja 1946 r. odśpiewanie Hymnu państwowego. 

– od 2– 4 grudnia 1946 roku, uczniowie byli zwolnienie na nauki misyjne do Boruszyna. 

– 19 lutego 1947 r. zakupiono dla uczniów w Państwowej Wytwórni Mebli w Rogoźnie 25 ławek szkolnych, 1 stół i krzesło. 

– od 4 -7 lutego oraz od 25 lutego do 8 marca 1947 r. zawieszenie zajęć edukacyjnych ze względu na brak opału. 

– od 8 – 9 maja 1947 r. wizyta księdza biskupa, udział uczniów w katechizacji. 

– 26 sierpnia 1947 r. założono w szkole telefon – bezpośrednie połączenie                    z urzędem. 

– 9 września 1947 r. wprowadzono język rosyjski do szkoły 

– 25 październik 1947 r. odbyła się konferencja rejonowa w szkole na temat Ziem Odzyskanych. 

– 25 marca 1948 r. na teren szkoły został przeniesiony barak, który został zabrany      z ziemi gromadzkiej w Młynkowie. Barak został postawiony przez Niemców.

– 1 września 1948 r. uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego w kościele parafialnym    w Boruszynie. 

– 11 kwietnia 1949 r. nastąpiła radiofonizacja szkoły, Komitet Radiofonizacji udzielił subwencji na sprzęt. 

– lipiec/sierpień 1949 r. remont w szkole, przestawiono wszystkie piece. Zastąpiono piece żelazne, kaflowymi. Wymieniono okna oraz drzwi. 

– 1 września 1949 r. na rozpoczęciu roku szkolnego uczniowie otrzymali nową   piłkę z pompką

– 30 kwietnia 1950 r. na sali w Młynkowie, uroczyste Święto Pracy.

– 1 czerwca 1950 r. obchodzono Międzynarodowy Dzień Dziecka.

– 28 czerwca 1950 r. zakończenie roku szkolnego, jedno dziecko otrzymało Jubileuszowe wydanie „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. 

– 1 września 1950 r. rozpoczęcie roku szkolnego, wysłuchano za pomocą głośników 

W latach 1951 – 1972 kierownikiem szkoły w Młynkowie był pan Andrzej Tomczak, muzyk i harcerz. Wokół szkoły powstała społeczność zaangażowanych mieszkańców. Aktywnie działała 10 Drużyna Harcerska im. Marii Konopnickiej.

– 3 maja do 1 czerwca 1952 r. w Szkole zorganizowano Dzień Książki i prasy.

– 2 maja 1953 r. obchodzono w szkole ósmą rocznicę oswobodzenia spod jarzma hitlerowskiego. 

– 27 marca 1953 r. uroczyste otwarcie sezonu sportowego; rozgrywki sportowe           ( siatkówka, dwa ognie), lekkoatletyka ( skok w dal, skok w wzwyż, bieg na 40 m, strzelanie z wiatrówki) 

– 1952 – 1953 – remont w szkole w okresie wakacyjny. 

– 20 września do 15 października 1953 – położono chodnik przy szkole. 

– 12 maja 1954 r. na terenie szkoły odbyły się Harcerskie Igrzyska Letnie.

– 24 stycznia 1955 r. w szkole zorganizowano obchody 10lecie wyzwolenia powiatu czarnkowskiego, spod okupacji hitlerowskiej przez Armię Czerwoną i odrodzone Wojsko Polskie. 

– 21 kwietnia 1955 r. 10. rocznica układu o przyjaźni i wzajemnej współpracy zawartej między Polską a ZSRR, dla uczczenia tej przyjaźni młodzież szkolna zasadziła 54 drzewka za budynkiem gospodarczym. Tego samego dnia zgodnie z zarządzeniem Ministra Oświaty oraz uchwałą Rady Pedagogicznej założono przy szkole działkę          w obszarze ponad 960 m, na której zasadzono szkółkę drzewek owocowych.

– od 30 czerwca do 31 sierpnia 1955 r., rozpoczął się remont kapitalny w szkole, m.in. budynku mieszkalnego nr 2, tj. stara szkoła.  W sali nr 5 wschodnia strona budynku starej szkoły – wybito 2 okna duże i wbudowano 5 okien.

– 2 października 1955 r. Wybory do Rady Drużyny Organizacji Harcerskiej im. Marii Konopnickiej, 

– od 13 – 20 lutego 1956 r. nastąpiła przerwa w nauce szkolnej z powodu silnych mrozów osiągających ponad – 30 stopni. 

– 6 maja 1956 r. zorganizowano Szkolne Harcerskie Igrzyska Letnie. Igrzyska gminne odbyły się w Połajewie 13 maja. Uczeń szkoły Kazimierz Radke zdobył I miejsce w czwórboju,  a III miejsce zajął Czesław Kabat. W czwórboju lekkoatletycznym 4×60  w sztafecie dziewczęta zajęły I miejsce osiągając wynik 41 sekund.

– od 6 -10 maja 1957 r. zerwano w szkole kamienie a położono beton na wejściu do szkoły oraz umocniono fundamenty betonowe i słupy płotu, a do schodów wejściowych dodano jeden stopień. 

– 10 kwietnia 1957 r. dla upiększenia oraz dla stworzenia miejsc cieniowych dla dzieci, obsadzono boisko lipami. Zasadziła je Szkolna Drużyna Harcerska im. Marii Konopnickiej.

– 18 maja 1957 r. odbyły się Rejonowe Igrzyska Sportowe czwórboju i sztafecie, szczególne miejsce zajął uczeń klasy VII Kazimierz Radke, który był bezkonkurencyjny.

– 25 maja 1957 r. Odbyły się Powiatowe Igrzyska Sportowe w Wieleniu. I miejsce        w czwórboju zajął  uczeń szkoły Kazimierz Radke, który zakwalifikował się na Wojewódzkie Igrzyska Sportowe w Poznaniu.

– 1957 r. przeprowadzono remont dachu, na budynku głównym i gospodarczym, ponieważ przez silny wiatr dachy zostały zerwane.

-16 -18 maja 1957 r. wymierzono boisko do gry w piłkę nożną wielkości 90×50.

– 1959 r. podczas ferii letnich przeprowadzono kapitalny remont. Przełożono dachówkę i przykryto papą oraz wymieniono dach na barakach. Przełożono dachówkę na budynku gospodarczym przy starej szkole, naprawiono ścianę tego budynku. Zostały postawione schody wejściowe od podwórza, naprawiono kominy      i ściany budynku starej szkoły. Postawiono również dwa śmietniki kryte i jeden przy budynku głównym a drugi przy budynku starej szkoły. W szkole postawiono dwa piece kaflowe. Remont przeprowadziło Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowe. 

– 21 listopada 1959 r. w szkole obchodzono Międzynarodowy Dzień Karty Nauczyciela, na spotkanie z nauczycielami przybył przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej.

Lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte

– 28 lutego 1960 r. Uczniowie Szkoły Przysposobienia Rolniczego przygotowali i wystawi sztukę Aleksandra Fredry pt. „Gwałtu, co się dzieje ?”

– 19 września 1960 r. w szkole zorganizowano Wieczornicę poświęconą wspomnieniom bohaterskich walk narodu Polskiego z najeźdźcą  hitlerowskim. 

– od 4 – 13 lutego 1962/1963 – przerwa w nauce, mróz dochodził do – 30 stopni. 

– 1969 r. wrzesień ogłoszono Miesiącem Odbudowy Stolicy, uczniowie przygotowali gazetkę ścienną, zbierali kasztany, żołędzie, makulaturę oraz sprzedawali znaczki.   W klasach odbyły się pogadanki  o Warszawie. 

– 13 kwietnia 1964 r. odbyła się szkolna wycieczka Szlakiem Piastowskim.

– czerwiec 1964 r. odbył się remont szkoły, powieszono instalacje świetlną, lampy wiszące oraz gniazda do włączenia rzutnika, adaptera czy też radia. 

– 11 maja 1967 r. spotkanie autorskie z pisarzem Romanem Pisarskim z Warszawy. 

W roku szkolnym 1966/67 w związku z wprowadzeniem klasy VIII przydzielono szkole w Młynkowie szósty etat nauczycielski. Z początkiem nowej dekady zaszły istotne zmiany, po wielu staraniach dobudowano sale lekcyjne, doprowadzono bieżącą wodę i skanalizowano szkołę oraz mieszkania nauczycielskie. Na emeryturę odszedł zasłużony i lubiany kierownik pan Andrzej Tomczak, a obowiązki dyrektora objął od 1 września 1971 roku pan Jan Łęski.

– 4 listopada 1972 r. uroczyste wmurowanie aktu erekcyjnego Ośrodka Socjalno – Kulturalnego w Młynkowie. 

* Rocznica Kopernikowska – „Rok Kopernikowski” przygotowano gazetki o życiu            i działalności Mikołaja Kopernika. 

– 1 września 1973 r. w związku z reformą szkolną Szkoła Podstawowa w Młynkowie staje się szkołą zbiorczą  dla Boruszyna i Tarnówka. Praca w szkole oparta została na systemie wychowawczym Heliodora Muszyńskiego pod hasłem rocznym                                „Wszystko dla Ciebie Ojczyzno.” 

– 16 października 1973 r. Harcerze z 25 Drużyny  im. Marii Konopnickiej brali udział    w rajdzie pułkownika Paszkowa. 

– od 24 do 29 września 1973 r. uczniowie szkoły brali udział w wykopkach ziemniaków, zarobione przez dzieci pieniądze przeznaczono na zorganizowanie wycieczki szkolnej. 

W 1973 roku pan Jan Łęski został mianowany Gminnym Dyrektorem Szkół  w Połajewie, a stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej w Młynkowie objął pan Witalis Andrzejewski z Tarnówka. W wyniku reorganizacji Młynkowo stało się Szkołą Zbiorczą dla szkół w Boruszynie i Tarnówku, którym obniżono stopień organizacyjny. Liczba uczniów stale rosła, we wrześniu 1980 roku wyniosła 291, szkolny autobus PKS dowoził 164 dzieci z Krosinka, Boruszyna    i Tarnówka. Liczba oddziałów zwiększyła się do 13, lekcje prowadziło 12 nauczycieli w tym dyrektor. W roku szkolnym 1983/84 szkoły w Tarnówku i Boruszynie usamodzielniły się i odciążyły przeładowaną szkołę w Młynkowie, która zachowała status Szkoły Zbiorczej. Nadal dowożono do niej starszych uczniów z tych miejscowości oraz wszystkie dzieci z Krosinka.

– 15 grudnia 1974 r. uroczyste otwarcie Wiejskiego Ośrodka Socjalno-Kulturalnego w Młynkowie. 

Lata osiemdziesiąte

–  20 październik 1980 r. uroczystość wyświęcenia domu katechetycznego w Młynkowie aktu dokonał ksiądz biskup Tadeusz Efer. 

– 14 grudnia 1981 r. w związku z ogłoszeniem stanu wojennego w Polsce, lekcje      w szkole zostały zawieszone. Przerwa od 13 grudnia  1981 r. do 3 stycznia 1982 r. traktowana była jako ferie zimowe. 

– 30 grudnia 1982 r. zostaje zwieszony stan wojenny w kraju. 

– 12 maja 1983 r. – otwarcie cmentarza w Młynkowie. 

– 1985/86 r. podczas ferii letnich cały dobudowany budynek został wymalowany wewnątrz i na zewnątrz, a stara część tylko wewnątrz.

Po odejściu na emeryturę pana Witalisa Andrzejewskiego dyrektorem Szkoły Podstawowej w Młynkowie w 1986 roku został pan Kazimierz Pawlisiak- dotychczasowy nauczyciel, który pełnił funkcję do 2000 roku.